پژوهشی پیرامون عدد 40 و 7 در ایران و اسلام و دیگر ادیان
- دوشنبه, ۴ ارديبهشت ۱۳۹۶، ۱۱:۱۴ ق.ظ
- ۰ نظر
تقدس عدد 40 و 7 در ایران و اسلام و
دیگر ادیان عدد «40 » در متون دینی یکی از تعبیرهای
رایج عددی ، تعبیر اربعین است که در بسیاری از موارد به کار رفته است: - یک نمونه آن که سن ّ رسول خدا(ص ) در
زمان مبعوث شدن ، چهل بوده است . - گفته شده که عدد چهل در سن انسانها، نشانه
بلوغ و رشد فکری است. - حضرت موسی(ع) در سن چهل سالگی به
پیغمبری رسید. - قوم بنی اسرائیل به مدت چهل سال در بیابان
سینا ساکن بودند تا نسل جدیدی که در این دوره بیابان گردی بوجود آمده اند بتوانند با
آموزش نظام جدید وارد اسرائیل شوند. - فرستادگان قوم بنی اسرائیل قبل از ورود
به اسرائیل به مدت چهل روز به تحقیق در سرزمین موعود پرداختند و... برای درک اینکه چگونه عدد چهل این چنین نقشی دارد میتوانیم این موضوع را در
طبیعت مشاهده کنیم. - در نظام طبیعت یک نطفه از بدو لقاح تا
تولد به صورت طبیعی چهل هفته در رحم زندگی میکند. - نوزاد بعد از تولد بطور طبیعی در چهل
روزه گی به محیط عکس العمل نشان میدهد. - استخوان بندی بدن نوزاد در چهل روزه گی
فرم میگیرد. - میقات در قرآن آمده است : میقات موسی با پروردگارش در طی چهل روز
حاصل شده است - در نقل است که ، حضرت آدم چهل شبانه روز
بر روی کوه صفا درحال سجده بود. - در باره بنی اسرائیل هم آمده که برای استجابت
دعای خود چهل شبانه روز ناله و ضجّه می کردند. - در نقلی آمده است که اگر کسی چهل روز خالص
برای خدا باشد، خداوند او را در دنیا زاهد کرده. - در نقل دیگری آمده است که امیرمؤمنان
(ع ) فرمودند: اگر چهل مرد با من بیعت می کردند، در برابردشمنانم می ایستادم . - در روایت است که کسی که شرابخواری کند،
نمازش تا چهل روز قبول نمی شود. - و نیز در روایت است که کسی که چهل روز
گوشت نخورد، خلقش تند می شود. - نیز در روایت است که کسی که چهل روز طعام
حلال بخورد، خداوند قبلش را نورانی می کند. - نیز رسول خدا(ص) فرمود: کسی که لقمه حرامی
بخورد، تا چهل روز دعایش مستجاب نمی شود. - عدد چهل از گذشته های دور جایگاه ویژه
ای در فرهنگ ما داشته است. ایرانیان باستان زمستان را به دو بخش چهل روزه تقسیم کرده
اند: «چله ی بزرگ» و «چله ی کوچک». شب آخر آذر از آن جهت چله نامیده شده است که آغاز
چله ی بزرگ و آمدن سرمای زمستان را هشدار می دهد. - درست چهل روز بعد از شب چله، جشن سده
به پایان رسیدن چله ی بزرگ زمستان را ندا می دهد. - در چهل روز دوم سرمای زمستان کم تر است
و آسیب کم تری می رساند و از آن جهت آن را چله ی کوچک می نامند. - عدد هفت از فرهنگ‌ها و تمدن‌های قدیم و جدید، برای عدد هفت احترامی بیش از سایر اعداد قائلند. ایام هفتگانه هفته
در نظر بنی اسرائیل، طبقات آسمان و زمین در نظر مردم قدیم بابل،
هفت بار زنده شدن انسان در مذهب برهما، هفت قدم همراهی عروس
و داماد در هند، هفت فرشته مقرب زرتشتیان، هفت نر و ماده در تورات، هفت روح پلید
و هفت گناه کبیره مسیحیت، طبقات هفتگانه آسمان در اسلام، هفت گاو لاغر
و هفت گاو فربه در روایت حضرت یوسف
در قرآن،
قراء سبع (هفتگانه)، قرارگرفتن هفت قسمت بدن در سجده
نماز مسلمانان بر زمین،. آفرینش جهان در هفت روز
انجام شد، هفت بار چرخیدن به دور کعبه برای طواف کعبه، هفته هفت روز دارد، هفت حسن
خداداد، هفت گناه کبیره در مسیحیت، هفت مرحله در زندگی انسان، هفت طبقه بهشت و
جهنم. هفت وادی سلوک در تصوف،
هفت انسان نقش شده در بالای درب آرامگاه داریوش هخامنشی، هفت خوان رستم در شاهنامه، پله‌های هفتگانه آرامگاه کورش کبیر در پاسارگاد همگی از همین نمونه‌اند.[۲] در ادبیات فارسی نیز عدد هفت نقش مهمی دارد. هفت پیکر نظامی و هفت اورنگ جامی از کتب معتبر شعر فارسی هستند. در فرهنگ امروزه نیز عدد هفت نشانگر زیادی
و بیشی است: هفت قلم آرایش، مجلس هفتمین روز درگذشت، هفت پشت دورتر نیز مثالهایی از
این دستند. هفت طبقه بهشت بر اساس آیات قرآن
و مفسران احادیث، بالاترین درجه سعادت معنوی، ورود به طبقه هفتم بهشت است.
مسلمانان به وجود هفت طبقه یا مرحله آمرزش و بهشتی شدن اعتقاد دارند. این طبقات
هفتگانه همانهایی هستند که محمد
در شب معراج خود سوار بر “براق”
آنها را طی کرده‌است. بالاترین درجه ی بهشت،فردوس است و پیامبر اسلام فرموده اند
که:"اگر می خواهید از خداوند چیزی طلب کنید، فردوس را طلب کنید." هفت طبقه جهنم بر اساس آیات و روایات، جهنم
۷ طبقه دارد: سقر، سعیر، لظی، حطمه، جحیم، جهنم و هاویه. هفت گناه کبیره هفت گناه کبیره در مسیحیت، گناهانی هستند که در زمان تاریخ بسیار قدیم رهبانیت
مسیحی مشخص شده و در قرن ششم میلادی توسط پاپ گرگوری اول
یا گرگوری کبیر در یک دسته قرار گرفته‌اند. این گناهان عبارتند از: تکبر، طمعکاری،
شهوت –در معنای تمایل بیش از حد یا نامشروع جنسی،
حسادت، شکم پرستی که معمولاً مستی نیز در آن منظور می‌شود و تنبلی. هفت گناه کبیره
از موضوعات مورد علاقه در وعظ و خطابه‌ها، نمایشنامه‌های اخلاقی و هنر اروپای قرون
وسطا بوده‌است. هفت علم انسانی (علوم سبعه) این علوم عبارتند از علوم سه گانه: دستور زبان
(ادبیات)، علم بیان و دیالکتیک (مباحثه و مکالمه) و علوم چهارگانه که پیشرفته تر بوده
و از این قرارند: حساب،
هندسه، موسیقی و نجوم. عجایب هفتگانه طبیعی کوه اورست در مرز نپال
و چین،
آبشار ویکتوریا در مرز زامبیا و زیمبابوه، گراند کانیون در آمریکا، ساحل مرجان بزرگ در استرالیا، سپیده دم شمالی در قطب شمال، آتشفشان پاریکوتین در مکزیک و بندر ریو دوژانیرو در برزیل. هفت هنر موسیقی، هنرهای دستی،هنرهای ترسیمی، ادبیات، معماری، رقص، هنرهای نمایشی هفت دریا شامل دریاهای قطب شمال و قطب جنوب، اقیانوس آرام شمالی و جنوبی، اقیانوس اطلس شمالی و جنوبی و اقیانوس هند. عجایب هفتگانه هرم بزرگ جیزه، باغهای معلق بابل، نیایشگاه آرتمیس، تندیس زئوس، آرامگاه هالیکارناسوس، تندیس غول‌پیکر رودس و فانوس دریایی اسکندریه عجایب هفتگانه قرون وسطی ۱) آمفی تئاتر روم، ۲) کاتاکومبهای (سرداب) اسکندریه، مصر ۳) دیوار بزرگ چین ۴) استون هنج در ویلتشایر انگلستان ۵) برج کج پیزا ۶) برج چینی (از جنس چینی) نانکینگ، چین ۷) مسجد ایا صوفیه در استانبول[۴] هفت آتشکده ۱- آذرمهر ۲- آذرنوش ۳- آذربهرام ۴- آذرآیین ۵- آذرخرداد ۶- آذر برزین ۷- آذر زردهشت هفت آسمان هفت طبقه آسمان به اعتقاد بابلیان، هفت فلک،
هفت گنبد خضرا، هفت گردون، هفت افلاک، هفت آسیا هفت اعضا ۱- سر ۲- سینه ۳- شکم ۴و۵-
دو دست ۶و۷- دو پا هفت الوان هفت رنگ اصلی/ طعام نازل شده از آسمان به جهت عیسی شامل: ۱- نان ۲- نمک ۳- ماهی ۴- سرکه ۵- عسل ۶- روغن ۷- تره، کنایه از طعامهای مختلف هفت امامی (شیعه) اسماعیلیه/باطنیه: فرقه‌ای از شیعه امامیه که
برادرزاده موسی کاظم، امام هفتم شیعیان یعنی محمد ابن اسماعیل را آخرین امام می‌دانستند.
ظهور این فرقه نتیجه اختلاف در امامت اسماعیل فرزند جعفر صادق با برادرش موسی بوده‌است.
اسماعیلیان معتقدند که پس از درگذشت جعفرصادق (امام ششم شیعیان) چون پسرش اسماعیل
پیش از پدر در گذشته بود، امامت به محمدبن اسماعیل منتقل شد. هفت گاو لاغر که هفت گاو فربه را خوردند فرعون خوابی دید که اینک بر کنار نهر
ایستاده است که ناگاه از نهر هفت گاو خوب‌صورت و فربه‌گوشت برآمده بر مرغزار می‌چریدند
و اینک هفت گاو دیگر بدصورت و لاغرگوشت در عقب آنها از نهر برآمده به پهلوی آن
گاوان اول به کنار نهر ایستادند و این گاوان زشت‌صورت و لاغرگوشت آن هفت گاو خوب‌صورت
و فربه را فروبردند و فرعون بیدار شد.[۵] هفت سنبلهٔ لاغر و هفت سنبلهٔ پُر و باز (فرعون) بخسبید و دیگرباره خوابی دید که اینک هفت سنبلهٔ پُر و نیکو بر یک ساق برمی‌آید و اینک
هفت سنبلهٔ لاغر از باد شرقی پژمرده بعد از آنها می‌روید و سنبلهای لاغر آن هفت سنبلهٔ فربه و پُر را فروبردند و فرعون بیدار
شده دید اینک خوابی است.[۶] هفت سال قحطی در مصر یوسف به فرعون گفت: همانا هفت سالِ فراوانی بسیار در تمامی زمین مصر می‌آید
و بعد از آن هفت سالِ قحط پدید می‌آید و تمامی فراوانی در زمین مصر فراموش می‌شود
و قحط زمین را تباه خواهد ساخت.[۷] هفت امشاسپندان ۱- اهورامزدا ۲- بهمن ۳- اردیبهشت ۴- شهریور ۵- اسپندارمذ ۶- خرداد ۷- مرداد هفت بازی نرد ۱- فرد ۲-
زیاد ۳- خانه ۴- ستاره ۵-
هزاران ۶- منصوبه ۷- طویل هفت باطن ۱- مغز ۲- قلب ۳- جگر ۴و۵-
دو ریه ۶و۷- دو کلیه هفت پرده چشم ۱- ملتحمه ۲- قرنیه ۳- عنبیه ۴- عنکبوتیه ۵- شبکیه ۶- مشیمیه ۷- صلبیه هفت تنان هفت تن از نیکان که در هر عصر و زمان در بخشی از گیتی به عنوان مظهر صفات و
کمال الهی جلوه می کنند. از آن جمله اصحاب کهف: پناه‌برندگان به غار در عهد دقیانوس که ۷ تن از معتقدان به خدای واحد بودند؛ به نامهای ۱- یملیخا ۲- مکسلمینا ۳- کشفوطط ۴- تبینوس ۵-
کشافطیوس ۶- ازرفطیونس ۷- یوانس بوس؛ به همراه سگی به نام
قطمیر. هفت دستگاه موسیقی ۱- شور ۲- همایون ۳- ماهور ۴- چهارگاه ۵- نوا ۶- راست پنجگاه ۷- سه‌گاه هفت راوی قرآن کریم ۱- نافع بن عبدالرحمن ۲- عبدالرحمن بن کثیر ۳- ابوعمروبن العلاء ۴- عبدالله بن عامر ۵- عاصم بن ابی النجود ۶- حمزه بن حبیب ۷- کسائی علی بن حمزه قاریان هفتگانه قرآن قاریان هفتگانه یا قراء سبعه، ۷ تن از روخوانان سرشناس قرآن،
کتاب مقدس اسلام بودند که در نیمه سدهٔ دوم هجری قمری می‌زیستند. هفت سنگ بازی‌ای که هفت عدد سنگ از ملزومات آن است. هفت سین شش چیز از سفره هفت‌سین که حرف آغازین آنها سین است؛ به اضافه خود سفره یا
هفت چیز در این سفره که نام آنها با حرف سین شروع می‌شود؛ از قبیل سیب، سنجد، سماق، سرکه، سبزه، سیر و سمنو هفت فلز طلا، نقره، آهن، مس، قلع، سرب و جیوه هفت قسم فعل در زبان عربی اجوف، صحیح، لفیف، مثال، مضاعف، مهموز، ناقص هفت مردان محمد (پیامبر اسلام)، علی ابن ابی‌طالب،
حمزه (عموی پیامبر اسلام)، ابوطالب (عموی پیامبر اسلام)، جعفر ابن ابی طالب، حسن ابن علی و حسین ابن علی (دومین و سومین پیشوای شیعیان) هفت نت موسیقی Do Re Mi Fa Sol La Si هفت اقلیم یا اقالیم هفتگانه یا اقالیم سبعه (در زبان پارسی میانه هفت اقلیم را هفت کشور می‌نامیدند.) هفتابیجار نوعی ترشی مرکب از ۱- فلفل ۲ – سیر ۳ – سرکه ۴ – نعنا ۵ – چوچاق ۶ – خالواش ۷ - پونه هفت نوع سبزی معطر که خرد شده آنها
برای خوشبو کردن انواع ترشی به کار می‌رود. ۱- جعفری ۲- نعنا ۳
– ترخون ۴- مرزه ۵- ریحان ۶- اوجی ۷ – سوس عنبر هفت ایل قزلباش هفت ایل ترکمان که در زمان شاه اسماعیل صفوی اتحادیه‌ای
تشکیل دادند و پشتیبان او در تأسیس سلطنت شدند: استاجلو – افشار – روملو – تکللو – ذوالقدر – شاملو – قاجار[۸] موارد دیگر فرخی گوید:
|
چون پرند نیلگون بر روی پوشد مرغزار |
|
پرنیان هفت‌رنگ اندر سر آرد کوهسار |
- هفت آب: به هفت آب شستن
- هفت اختر نحس (سبعه منحوسه): ۱- کید ۲- غطیط ۳- سرموس ۴- ذوذوابه ۵- غریم ۶- لحیان ۷- گلاب
- هفت اختر
- هفت‌اورنگ
- هفت پرده
- هفت پستانان
- هفت پیکر: نام یکی از پنج منظومه نظامی گنجوی
- هفت‌چشمه
- هفت شهر عشق
- هفت چرخ
- هفت خط جام جمشید:
ادیب‌الممالک فراهانی گوید:
|
هفت خط داشت جام جمشیدی |
|
هر یکی در صفا چو آیینه |
|
جور و بغداد و بصره و ازرق |
|
اشک و کاسه‌گر و فرودینه |
- هفت خط:
هم او گفته‌است:
|
آن هفت خطی که برنگارند |
|
بر صفحه دهر اهل تحقیق |
|
ثلث است و محقق است و توقیع |
|
ریحان و رقاع و نسخ و تعلیق |
- هفت خوان:
ابوالفرج رونی گوید:
|
به هفت خوان تو بر تیغ و تیر و نیزه و گرز |
|
ز دیو و دام و دد و اژدها نهند آچار |
- هفت قلم آرایش: ۱- وسمه ۲- سرمه ۳- نگار ۴- خچک ۵- زرک ۶- غازه ۷- سفیداب
